Britanski list Guardian objavio je analizu novinara i istraživača Bellingcata Michaela Colborna u kojem se osvrnuo na desnicu na Balkanu i vezama ovdašnjih političara sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.

Na početku analize Colborn ističe kako se na svom sajtu bave istraživačkim novinarstvom i projektima praćenja krajnje desnice u centralnoj i istočnoj Evropi te da su tako došli do raznih saznanja.

– Na Balkanu vidimo kako krajnje desničare iz Srbije koji podržavaju rusku krvavu invaziju na Ukrajinu. Ove grupe ne samo da pomažu u raspirivanju vatre u podršci ruskom ratu, oni također primaju rusku pomoć da proguraju svoju opasnu agendu u ionako nestabilnom dijelu Evrope – njihova je ocjena.

Kako se ruski rat u Ukrajini odugovlači, Kremlj na svojoj strani ima neke od najopasnijih krajnje desnih snaga na Balkanu. U aprilu 2022. hiljade Srba izašlo je na ulice Beograda da protestuje protiv podrške njihove vlade suspenziji Rusije iz Savjeta za ljudska prava Ujedinjenih nacija zbog njene invazije na Ukrajinu. Na mitingu su demonstranti mahali ruskim i srpskim zastavama i skandirali parole poput: “Srbi i Rusi – braća zauvijek!”

Protest u srpskoj prijestonici organizovali su ekstremno desničarska grupa Narodna patrola i njen lider Damnjan Knežević, koji je organizovao i nekoliko drugih proruskih skupova. Samo nekoliko nedjelja kasnije, Knežević i još jedan vođa Narodne patrole otputovali su iz Srbije u Rusiju. Tamo su proveli nedjelju dana, na poziv nekoliko ruskih medijskih organizacija – uključujući i onu koju vodi ozloglašeni Putinov saradnik Jevgenij Prigožin, piše Colborne na Guardianu.

Mnogi Srbi vjeruju da se Rusija dugo ponašala kao zaštitnik Srbije i njenih interesa, dvije zemlje dijele slovenske korene, a ljudi i u Rusiji i u Srbiji osjećaju da ih je zapad demonizovao. Knežević je tvrdio da je Rusija, zajedno sa Srbijom u jugoslovenskim ratovima 1990-ih, nepravedno predstavljena kao agresor kada samo pokušavaju da zaštite svoju etničku braću. Knežević i njegovi prijatelji preplavili su društvene mreže proruskim opomenama.

Ova podrška uključuje više od riječi ili samo skupova. U maju ove godine, mala neofašistička grupa Srpska akcija objavila je video na svom YouTube kanalu koji dokumentuje posjetu Sankt Peterburgu koju su imali nekoliko mjeseci ranije. Nekoliko pripadnika Srpske akcije otputovalo je tamo na poziv Ruskog carskog pokreta (RIM), koji je zvanično proglašen terorističkom grupom u Sjedinjenim Državama i Kanadi. Na snimku, vođa RIM-a, Denis Gariev, puca iz pištolja i hvali se da godišnje podučava skoro 1.000 Rusa u centru za obuku pokreta.

Dan nakon što je Srpska akcija objavila taj video, Knežević se pojavio na konferenciji za novinare u Sankt Peterburgu. Sa njim je bio i Aleksandar Lisov, šef “srpsko-ruskog kulturno-informativnog centra” optužen za prijetnje antiputinovskim Rusima koji žive u Srbiji.

No, ono što je posebno zanimalo Colborna je gdje se odvijala konferencija – pres centar Patriot Media Group, medijskog konglomerata čiji upravni odbor vodi Prigožin. Patriot Media Group je bila jedna od tri medijske organizacije za koje je Narodna patrola tvrdila da ih je pozvala u Rusiju (druge su uključivale zloglasni ruski državni medij RT – za koji je Knežević dao studijski intervju – i prokremljanski tabloid Komsomolskaya Pravda).

– Prigožin je čovjek kojeg u Bellingcatu, nažalost, dobro poznajemo. On je bivši osuđenik i Putinov povjerenik koji podliježe američkim sankcijama i traži ga FBI zbog njegove navodne uloge u ruskom miješanju u izbore 2016. On je zaradio milijarde dolara od ruskih državnih ugovora i navodno kontrolira Wagner , privatnu vojnu kompaniju povezanu s brojnim navodnim ratnim zločinima u Africi i Ukrajini – rekao je novinar.

On navodi da bi bila greška ignorisati odnose srpske krajnje desnice i Rusije kao besmislene ili nedostojne dalje pažnje, pogotovo kada se uzmu u obzir i protesti povodom Europridea.

– Organizacije za ljudska prava upozorile su ranije ove godine da je ekstremizam krajnje desnice u Srbiji u porastu, Europride, međunarodni LGBT događaj koji bi trebalo da se održi u Beogradu ovog mjeseca, suočio se sa nizom nasilnih prijetnji krajnje desnice, a predsjednik Srbije Aleksandar Vučić najavio je da će biti otkazan – rekao je.

Zatim se dotaknuo situacije u regionu: “U susjednoj Bosni i Hercegovini, u kojoj nacionalističke tenzije prijete da rasture zemlju, u oktobru su izbori. Crna Gora, koja se od Srbije odvojila 2006. godine, uskoro bi također mogla imati nove izbore. Zemlju i dalje muče sporovi oko njenog nacionalnog identiteta, između Crnogoraca koji su više nastrojeni za nezavisnost i samoidentifikovanih Srba koji žele bliže odnose sa susjednom Srbijom. Tenzije sa Kosovom, koje je proglasilo nezavisnost od Srbije 2008. godine i u kojem živi mala srpska manjina, i dalje su najveća žarišta u regionu. Tajming je, nažalost, pogodan za srpsku krajnju desnicu da izazove probleme ako to želi – a imaju prijatelje u Rusiji da im pomognu”, zaključak je Colbornea.

On smatra i da je Rusija već počela da pomaže.

– Dokumentarni film na engleskom jeziku koji je nedavno emitovan na RT-u dao je platformu Kneževiću i drugim srpskim ekstremno desničarskim ličnostima da neosporno iznesu svoje stavove.

– Kao što Rusija oslobađa ruski svijet denacifikacijom i demilitarizacijom – kaže Miša Vacić, ličnost krajnje desnice za koju se dugo tvrdi da je povezana sa Vučićem i njegovom vladajućom Srpskom naprednom strankom, “i mi Srbi imamo pravo, kroz specijalne operacije, da stvorimo svoj srpski svijet”.

Na kraju, Colborne upozorava da krajnju desnicu na Balkanu ignorišemo na našu opasnost.

Njihove ideologije su zasnovane na istim ogorčenjima i pritužbama koje su izazvale ratove za raspad Jugoslavije 1990-ih, ali su sada pronašli više ljudi širom svijeta, uključujući Rusiju, spremnih da ih ohrabre i podrže. Ne bi bilo prvi put – američki State Department tvrdi u nedavno deklasifikovanoj depeši da je Rusija potrošila 300 miliona dolara od 2014. da pokuša da utiče na političare i druge širom sveta, uključujući i Balkan. Rusija možda nije zapalila ovaj požar, ali je više nego srećna što je pomogla da ga potpali.

Britanski list Guardian objavio je analizu novinara i istraživača Bellingcata Michaela Colborna u kojem se osvrnuo na desnicu na Balkanu i vezama ovdašnjih političara sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.

Na početku analize Colborn ističe kako se na svom sajtu bave istraživačkim novinarstvom i projektima praćenja krajnje desnice u centralnoj i istočnoj Evropi te da su tako došli do raznih saznanja.

– Na Balkanu vidimo kako krajnje desničare iz Srbije koji podržavaju rusku krvavu invaziju na Ukrajinu. Ove grupe ne samo da pomažu u raspirivanju vatre u podršci ruskom ratu, oni također primaju rusku pomoć da proguraju svoju opasnu agendu u ionako nestabilnom dijelu Evrope – njihova je ocjena.

Kako se ruski rat u Ukrajini odugovlači, Kremlj na svojoj strani ima neke od najopasnijih krajnje desnih snaga na Balkanu. U aprilu 2022. hiljade Srba izašlo je na ulice Beograda da protestuje protiv podrške njihove vlade suspenziji Rusije iz Savjeta za ljudska prava Ujedinjenih nacija zbog njene invazije na Ukrajinu. Na mitingu su demonstranti mahali ruskim i srpskim zastavama i skandirali parole poput: “Srbi i Rusi – braća zauvijek!”

Protest u srpskoj prijestonici organizovali su ekstremno desničarska grupa Narodna patrola i njen lider Damnjan Knežević, koji je organizovao i nekoliko drugih proruskih skupova. Samo nekoliko nedjelja kasnije, Knežević i još jedan vođa Narodne patrole otputovali su iz Srbije u Rusiju. Tamo su proveli nedjelju dana, na poziv nekoliko ruskih medijskih organizacija – uključujući i onu koju vodi ozloglašeni Putinov saradnik Jevgenij Prigožin, piše Colborne na Guardianu.

Mnogi Srbi vjeruju da se Rusija dugo ponašala kao zaštitnik Srbije i njenih interesa, dvije zemlje dijele slovenske korene, a ljudi i u Rusiji i u Srbiji osjećaju da ih je zapad demonizovao. Knežević je tvrdio da je Rusija, zajedno sa Srbijom u jugoslovenskim ratovima 1990-ih, nepravedno predstavljena kao agresor kada samo pokušavaju da zaštite svoju etničku braću. Knežević i njegovi prijatelji preplavili su društvene mreže proruskim opomenama.

Ova podrška uključuje više od riječi ili samo skupova. U maju ove godine, mala neofašistička grupa Srpska akcija objavila je video na svom YouTube kanalu koji dokumentuje posjetu Sankt Peterburgu koju su imali nekoliko mjeseci ranije. Nekoliko pripadnika Srpske akcije otputovalo je tamo na poziv Ruskog carskog pokreta (RIM), koji je zvanično proglašen terorističkom grupom u Sjedinjenim Državama i Kanadi. Na snimku, vođa RIM-a, Denis Gariev, puca iz pištolja i hvali se da godišnje podučava skoro 1.000 Rusa u centru za obuku pokreta.

Dan nakon što je Srpska akcija objavila taj video, Knežević se pojavio na konferenciji za novinare u Sankt Peterburgu. Sa njim je bio i Aleksandar Lisov, šef “srpsko-ruskog kulturno-informativnog centra” optužen za prijetnje antiputinovskim Rusima koji žive u Srbiji.

No, ono što je posebno zanimalo Colborna je gdje se odvijala konferencija – pres centar Patriot Media Group, medijskog konglomerata čiji upravni odbor vodi Prigožin. Patriot Media Group je bila jedna od tri medijske organizacije za koje je Narodna patrola tvrdila da ih je pozvala u Rusiju (druge su uključivale zloglasni ruski državni medij RT – za koji je Knežević dao studijski intervju – i prokremljanski tabloid Komsomolskaya Pravda).

– Prigožin je čovjek kojeg u Bellingcatu, nažalost, dobro poznajemo. On je bivši osuđenik i Putinov povjerenik koji podliježe američkim sankcijama i traži ga FBI zbog njegove navodne uloge u ruskom miješanju u izbore 2016. On je zaradio milijarde dolara od ruskih državnih ugovora i navodno kontrolira Wagner , privatnu vojnu kompaniju povezanu s brojnim navodnim ratnim zločinima u Africi i Ukrajini – rekao je novinar.

On navodi da bi bila greška ignorisati odnose srpske krajnje desnice i Rusije kao besmislene ili nedostojne dalje pažnje, pogotovo kada se uzmu u obzir i protesti povodom Europridea.

– Organizacije za ljudska prava upozorile su ranije ove godine da je ekstremizam krajnje desnice u Srbiji u porastu, Europride, međunarodni LGBT događaj koji bi trebalo da se održi u Beogradu ovog mjeseca, suočio se sa nizom nasilnih prijetnji krajnje desnice, a predsjednik Srbije Aleksandar Vučić najavio je da će biti otkazan – rekao je.

Zatim se dotaknuo situacije u regionu: “U susjednoj Bosni i Hercegovini, u kojoj nacionalističke tenzije prijete da rasture zemlju, u oktobru su izbori. Crna Gora, koja se od Srbije odvojila 2006. godine, uskoro bi također mogla imati nove izbore. Zemlju i dalje muče sporovi oko njenog nacionalnog identiteta, između Crnogoraca koji su više nastrojeni za nezavisnost i samoidentifikovanih Srba koji žele bliže odnose sa susjednom Srbijom. Tenzije sa Kosovom, koje je proglasilo nezavisnost od Srbije 2008. godine i u kojem živi mala srpska manjina, i dalje su najveća žarišta u regionu. Tajming je, nažalost, pogodan za srpsku krajnju desnicu da izazove probleme ako to želi – a imaju prijatelje u Rusiji da im pomognu”, zaključak je Colbornea.

On smatra i da je Rusija već počela da pomaže.

– Dokumentarni film na engleskom jeziku koji je nedavno emitovan na RT-u dao je platformu Kneževiću i drugim srpskim ekstremno desničarskim ličnostima da neosporno iznesu svoje stavove.

– Kao što Rusija oslobađa ruski svijet denacifikacijom i demilitarizacijom – kaže Miša Vacić, ličnost krajnje desnice za koju se dugo tvrdi da je povezana sa Vučićem i njegovom vladajućom Srpskom naprednom strankom, “i mi Srbi imamo pravo, kroz specijalne operacije, da stvorimo svoj srpski svijet”.

Na kraju, Colborne upozorava da krajnju desnicu na Balkanu ignorišemo na našu opasnost.

Njihove ideologije su zasnovane na istim ogorčenjima i pritužbama koje su izazvale ratove za raspad Jugoslavije 1990-ih, ali su sada pronašli više ljudi širom svijeta, uključujući Rusiju, spremnih da ih ohrabre i podrže. Ne bi bilo prvi put – američki State Department tvrdi u nedavno deklasifikovanoj depeši da je Rusija potrošila 300 miliona dolara od 2014. da pokuša da utiče na političare i druge širom sveta, uključujući i Balkan. Rusija možda nije zapalila ovaj požar, ali je više nego srećna što je pomogla da ga potpali.