Inicijativa mladih za ljudska prava u saradnji sa forumomZFD organizovala je studijsku posjetu pod nazivom “Putem sjećanja” od 25. do 28. februara za dvadeset mladih aktivista i aktivistkinja iz Srbije koji su imali priliku da po prvi put posjete Memorijalni …
… centar Potočari u Srebrenici (BiH), kao i logor Šljivovica u opštini Čajetina (Srbija).
Prvi
dan studijskog putovanja počeo je u prostorijama Inicijative mladih za
ljudska prava gdje je Dušan Jovanović učesnicima iz Novog Sada,
Zrenjanina, Vrnjačke Banje, Čačka, Pančeva i Beograda održao predavanje o
genocidu u Srebrenici.
Učesnici su u prvom djelu predavanja
imali priliku da se upoznaju sa početkom rata u Bosni i Hercegovini,
etničkom strukturom BiH prije i poslije rata, kao i politikama koje su
dovele do genocida u Srebrenici. Drugi dio predavanja bio je posvećen
ulozi međunarodne zajednice, kao i sa samim događajima u i oko
Srebrenice tokom jula 1995. godine.
Tokom predavanja prikazan je
niz dokumenata i video snimaka koji svjedoče o genocidu, a koji su
korišćeni i na suđenjima pred Međunarodnim krivičnim tribunalom za bivšu
Jugoslaviju (MKSJ), a za koje je Jovanović naglasio da su autentični i
čijom vjerodostojnošću su se složili i odbrana i tužilaštvo. Učesnici
su pokazali veliko interesovanje za ovo predavanje i pitanjima podstakli
diskusiju o ovoj temi.
Drugog dana putovanja, grupa je imala
priliku da posjeti Memorijalni centar Potočari, u sklopu kojeg se nalazi
mezarje (groblje), gdje su mladi položili cvijeće na spomenik
srebreničkim žrtvama sa porukom “Premladi da se sjećamo, odlučni da
nikada ne zaboravimo”.
Azir Osmanović, kustos Memorijalnog centra
je potom sproveo grupu kroz fotografsku izložbu Tarika Samaraha, koja
dokumentuje genocid u Srebrenici kroz nekoliko segmenata: ubistva,
iskopavanja tijela iz masovnih grobnica, identifikacija žrtava,
ukopavanja ubijenih 11. jula i bol porodica koji su izgubili svoje
najbliže.
U sklopu Memorijalnog centra, učesnici su takođe imali
priliku da posjete nekadašnju fabriku akumulatora koja je služila kao
sjedište holandskog bataljona Ujedinjenih nacija prije i tokom
srebreničkog genocida. U prostoru fabrike je 11. jula 1995. bilo
smješteno skoro šest hiljada žena, djece i staraca, koji danas služi kao
spomen soba koja kroz fotografije, video snimke i lične priče podsjeća
na žrtve genocida u Srebrenici.
Na samom kraju obilaska
Memorijalnog centra Potočari, Osmanović je učesnicima predstavio
istorijski kontekst genocida u Srebrenici, a nakon toga grupa je
pogledala film “Jedna sedmica u julu” i obišla izložbu o neuspjehu
međunarodne zajednice da spriječi genocid u Srebrenici. Film “Jedna
sedmica u julu” je na hronološki način prikazao činjenice oko genocida u
Srebrenici od 11. do 17. jula 1995. godine kroz svedočenja žrtava i
njihovih porodica pred MKSJ, kao i video snimke iz Srebrenice nakon pada
i ulaska Vojske Republike Srpske u grad.
Trećeg posljednjeg dana
studijskog putovanja, Jovana Kolarić iz Fonda za humanitarno pravo je
učesnicima održala predavanje o Šljivovici i Mitrovom polju, koji su
nakon pada Srebrenice u julu 1995. služili kao logori za Bošnjake koji
su uspjeli da izbegnu genocid i pređu na teritoriju Srbije, misleći da
će ih Srbija zaštiti s obzirom da nije bila zvanična strana u ratu i da
će onda na taj način lakše doći do treće inostrane države i tamo dobiti
status izbjeglica.
Nakon što je komanda snaga Armije BiH i
civilnih organa Žepe 27. jula 1995. potpisala sporazum o kapitulaciji sa
Ratkom Mladićem, vojno sposobni muškarci su preko rijeke Drine pokušali
da pređu na teritoriju Srbije. Jedan dio njih je uspio i odmah nakon
ulaska u Srbiju je bio uhvaćen od strane graničnog bataljona Vojske
Jugoslavije i prebačen u osnovnu školu u Jagoštici i u zgradu Odjeljenja
unutrašnjih poslova u Bajinoj Bašti.
Tokom 1995. godine
komandant 16. graničnog bataljona VJ bio je general Ljubiša Diković,
doskorašnji načelnik Generalštaba Vojske Srbije. Nakon torture koju su
prošli tamo, u kamionima su prebačeni do Šljivovice u opštini Čajetina
gde se nalazio logor od avgusta 1995. Zatvoren je tek u aprilu 1996.
Kroz logor u Šljivovici prošlo je 350 logoraša koji su bili psihički i
fizički zlostavljani pre svega od strane pripadnika Ministarstva
unutrašnjih poslova Srbije, a troje ih je umrlo.
Logor Mitrovo
polje, koji se nalazi na 180 kilometara udaljenosti od Šljivovice, bio
je otvoren od 4. avgusta 1995. do februara 1996. Kroz njega je prošlo
450 logoraša koji su doživljavali sličnu torturu i zlostavljanje kao i u
logoru u Šljivovici, s tim što su mnogi od njih bili i žrtve
seksualnog zlostavljanja kojem su posvedočili preživeli logoraši. U ovom
logoru umrla je jedna maloletna osoba od posledica batinjanja.
Nakon
predavanja, grupa se uputila na lokalitet logora u Šljivovici, što je
bila i posljednja aktivnost na ovom studijskom putovanju. Logor se
sastojao iz dvije barake koje su danas skoro potpuno uništene. Na mjestu
logora ne postoji nikakav vid memorijalizacije koji bi podsjećao na
užase koji su pretrpjeli logoraši, piše Yihr.rs.
Pratite nas i na Twitteru, Facebooku i Instagramu.